زندگينامه‘افكار و خصوصيات اخلاقي و اجتماعي شهيد ملا صالح خسروي
شهيد ملا صالح خسروي
(1300 – 1360)
محل شهادت: مسجد آقازمان سنندج مـدفن: بهشت محمدي سنندج
زندگينامه
صالح خسروي، پنجم مرداد 1300 در روستاي زندان متولد شد، زندان بيست كيلومتري جنوب غربي شهر سنندج قرار دارد. پدرش حاج لطف‌الله با كشاورزي، معيشت خانواده‌اش را فراهم مي‌كرد. صالح به تشويق و راهنمايي پدرش، از شش سالگي به مكتب رفت. پس از آن نزد ملا كريم يوسفي، امام جماعت و مدرّس مسجد فاروقية سنندج رفت، علوم مقدماتي نظير صرف و نحو عربي و قرائت قرآن كريم را نزد ايشان آموخت، پس از آن به منطقة اورامان مريوان مهاجرت كرد، ملا صالح خسروي براي تكميل تحصيلات ديني خود به كشور عراق سفر كرد، سپس به ايران بازگشت و به روستاي سراب قاميش رفت و محضر ماموستا فيض‌الله مرادي را درك كرد تا آن كه در علوم ديني تبحر يافت.
ملا صالح خسروي از ملا خالد مفتي ـ كه مفتي وقت منطقة كردستان بود ـ اجازة افتاء در مذهب امام شافعي را دريافت كرد.
فعاليت‌هاي مذهبي و سياسي ملا صالح بعد از اين شكل جدي‌تري پيدا كرد، ملا صالح به مبارزه با ستم و نابرابري و فساد رژيم شاه و مزدوران محلي او پرداخت. رژيم طاغوت، او را به سبب مبارزاتش در سال 1337 به زندان انداخت. ملا صالح پس از آزادي از زندان، امام جماعت مسجد شيخ محمد آقازمان شد؛ به عمارت و نوسازي مسجد اقدام كرد و مبارزات خود را عليه رژيم شاه از سر گرفت تا آن كه نيروهاي امنيتي رژيم شاه، او را به سبب مخفي ساختن يكي از روحانيان مبارز به نام شيخ جميل مردوخي دستگير كردند و در قلعة چهريق به بند كشيدند و به شكنجه و ضرب و جرح او پرداختند كه نشانه‌هاي آن بعد از مدت‌ها بر بدن ملا صالح مشخص بود.
ملا صالح خسروي غير از مبارزة سياسي، قرآن و معارف اسلامي را به جوانان آموزش مي‌داد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي وظيفة اصلي خود را حفظ دستاوردها و ارزش‌هاي انقلاب مي‌دانست از اين روي، به مبارزه با گروهك‌ها و افراد ضدانقلاب پرداخت و مردم را از افتادن درگودال فريب آنان برحذر داشت، ملا صالح به تحليل عالمانة اسباب ايجاد و پاگيري گروهك‌ها مي‌پرداخت و هويت اصلي آنها را افشا مي‌كرد.
ملا صالح با عضويت در مركز بزرگ اسلامي غرب كشور، فعاليت‌هايش را در امر تبليغ آموزه‌هاي اسلامي و استقرار حكومت اسلامي گسترده‌تر ساخت.
افراد ضدانقلاب وجود ملا صالح را سدّي محكم بر سر راه رسيدن به اهداف خود مي‌دانستند بدين سبب در پي حذف او برآمدند، بيست و چهارم مرداد 1360 وقت غروب، هنگامي كه ملا صالح همراه فرزندش محمد در مسجد آقازمان حاضر شده بود تا مزد كارگران ساختماني مسجد را بپردازد، افراد ضدانقلاب به ايشان حمله كردند ملا صالح را همراه فرزندش با شليك گلوله به شهادت رساندند. مردم با اشك و آه، پيكر پاك آنان را در بهشت محمدي سنندج در خاك نهادند.
افكار و خصوصيات اخلاقي و اجتماعي
شهيد خسروي در جستجوي علم و آگاهي دمي از پاي ننشست، به دنبال گمشدة خود سفرهاي متعدد كرد و رنج بسيار بر خود هموار ساخت، وي عقيده داشت كه علم بايد با عمل همراه شود از اين جهت، تمامي فرائض را انجام مي‌داد و از معاصي دوري مي‌جست همچنين معتقد بود بايد براي اصلاح فرد و تحقق اصول اسلامي، حكومت اصلاح شود. بدين منظور بود كه به نقد عملكرد رژيم شاهنشاهي پرداخت و چون فساد و تباهي آن را به حدّي ديد كه قابل اصلاح نيست به مبارزه پرداخت چند بار زنداني شد ليكن از مبارزه دست برنداشت تا آن كه حكومت اسلامي در كشور تحقق پيدا كرد. آنگاه براي حفظ و حراست حكومت اسلامي از بذل جان دريغ نكرد. ايثار از ويژگي‌هاي بارز ايشان بود، زماني به اتهام مخفي ساختن شيخ جميل مردوخي به زندان افتاد، حبس و شكنجه را تحمل كرد اما مخفي‌گاه شيخ جميل را آشكار نساخت.
نابرابري و بيعدالتي را ناخوش مي‌داشت؛ و هرگاه بيعدالتي مي‌ديد فرياد اعتراض او بلند مي‌شد. زندگي شهيد خسروي در سه چيز خلاصه شده بود: آموختن، ياد دادن، و مبارزه با مظاهر ظلم و فساد؛ اين سه هدف نيز با درد و رنج همراه است هر كس طالب آنها باشد بايد از بسياري مصلحت‌ها و عافيت‌انديشي‌ها دست بردارد، او نيز چنين كرده بود.
پيام شهيد
مهم‌ترين پيام او حفظ مسجد بود، با تأسي از حضرت امام خميني مسجدها را مهم‌ترين سنگر مبارزه مي‌دانست. مسجدها كانون اصلي مبارزاتش عليه رژيم شاه بود، بعد از پيروزي انقلاب اسلامي نيز از منبر مساجد به نشر عقايد اسلامي پرداخت و پرده از چهرة كريه و زشت گروهك‌ها برداشت. منافقان كوردل دريافته بودند كه شهيد خسروي به مسجد براي مقابله با آنان اهميت بسيار مي‌دهد بدين‌سبب، هنگام عمارت و نوسازي مسجد، او را به شهادت رساندند ليكن غافل بودند كه ملا صالح خسروي شهادت در مسجد را بزرگ‌ترين سعادت مي‌شمرد؛ خداوند متعال مي‌فرمايد: «اِنّما يَعْمُر مَساجِدَ اللهِ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَاليَومِ الآخر»1
1- قرآن كريم، سورة توبه، آية 18
